Αγαπητοί/ές συνάδελφοι, επαναλαμβάνω εδώ παλαιότερο μήνυμα που σας έχει αποσταλεί με προσθήκη του υλικού του σεμιναρίου.
Ο εξορθολογισμός της ύλης, όπως διευκρινίστηκε και στις συναντήσεις μας, συνιστά μια συγκροτημένη πρόταση προς τους εκπαιδευτικούς με στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της πληθώρας της ύλης. Με δεδομένο ότι τα σημερινά σχολικά βιβλία θα παραμείνουν σε χρήση, αφού δεν υπάρχουν νέα Προγράμματα Σπουδών - προϋπόθεση για συγγραφή νέων εγχειριδίων - οι ομάδες εργασίας του Ι.Ε.Π. προτείνουν μια πιο ευέλικτη αναδιάταξη της ύλης με απομείωση κεφαλαίων/ενοτήτων.
Στην Ιστορία οι προτάσεις αφορούν κεφάλαια τα οποία θα διδαχτούν αναλυτικά και άλλα τα οποία θα διδαχτούν συνοπτικά. Οι προτεινόμενες ώρες για κάθε κεφάλαιο είναι ενδεικτικές. Αν θεωρείτε ότι χρειάζεται να αφιερωθεί περισσότερος ή λιγότερος χρόνος για κάποιο κεφάλαιο μπορείτε να δουλέψετε με ανάλογο τρόπο- άλλωστε εσείς μόνο έχετε γνώση για τη σύνθεση, το επίπεδο και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα της τάξης στην οποία διδάσκετε. Συνεπώς, μόνο εσείς μπορείτε να προσαρμόσετε αναλόγως και λεπτομερώς την ύλη στις δεδομένες πραγματικές συνθήκες και ανάγκες των μαθητών, με στόχο πάντα την ολοκλήρωση της.
Επισυνάπτονται παρουσιάσεις (power point) και υλικό για τη διδασκαλία της ιστορίας. Για να έχετε πρόσβαση στο υλικό πατήστε εδώ https://drive.google.com/drive/folders/0B1A85ZrjsK3vbmhOVlVLRTBoaDQ?usp=sharing
Εφιστώ την προσοχή σας στα εξής:
· Στόχος της διδασκαλίας της ιστορίας είναι να καλλιεργήσει ιστορική σκέψη και συνείδηση. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ιστορική κατανόηση και ιδιαίτερα σημαντική η ιστορικοποίηση των γεγονότων, δηλ. η τοποθέτηση, εξέταση και ερμηνεία τους με βάση το ιστορικό πλαίσιο και τις συνθήκες της εποχής τους και όχι με την εκ των υστέρων γνώση και τις σημερινές συνθήκες.
· Για να γίνει ελκυστικό το μάθημα πρέπει να έχει νόημα και να συνδέεται με την καθημερινότητα των παιδιών. Η ιστορία δίνει τρόπο σκέψης και ερμηνείας του κόσμου, καλλιεργεί στάσεις. Γι’ αυτό και είναι απαιτητικό (και επικίνδυνο, κατά τον Paul Valery) διδακτικό αντικείμενο. Η διδασκαλία της ιστορίας δεν εξαντλείται στην απομνημόνευση γεγονότων και ονομάτων, ούτε στις ιστορικές έννοιες πρώτου επιπέδου (τι, ποιος, πού, πότε, γιατί). Πρέπει να κάνει τους μαθητές να θέτουν διαρκώς ερωτήματα (ιστορία-πρόβλημα) και να μην αρκούνται σε έτοιμες και προκατασκευασμένες απαντήσεις. «Το παρελθόν είναι απρόβλεπτο» σημειώνει ο ιστορικός Μarc Ferro (και αποδεικνύει η ιστορική έρευνα).
· Ζητούμενο αποτελούν οι ιστορικές έννοιες δεύτερου επιπέδου στη διδασκαλία του αντικειμένου: οι έννοιες της συνέχειας, της αλλαγής και της τομής, της αιτιακής συνάφειας (αίτιο και αποτέλεσμα/συνέπειες), της ομοιότητας και της διαφοράς, η ιστορική σημασία, η τεκμηρίωση, οι ηθικές διαστάσεις και ερμηνεία. Ιστορία δε νοείται χωρίς αυτές τις έννοιες.
· Για να γίνει εφικτή αυτή η προσέγγιση θα πρέπει η διδασκαλία να διανθιστεί με διερευνητικές, ομαδοσυνεργατικές και βιωματικές μαθησιακές προσεγγίσεις. Θα πρέπει τα παιδιά να συνεργάζονται, να συζητούν, να κάνουν κάποιες εργασίες.
· Βασικός στόχος είναι επίσης να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση (empathy) και αυτό μπορεί να γίνει εφικτό με την πολυπρισματική προσέγγιση των ιστορικών θεματικών: πολλές και διαφορετικές, αντικρουόμενες απόψεις και επιστημονικά έγκυρες πηγές για το ίδιο θέμα και ιδιαίτερα για επίμαχα θέματα.
· Θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η επιρροή που ασκεί στους μαθητές η Δημόσια Ιστορία και οι καταχρήσεις της (ψευδο-ιστορικά και εθνικιστικά sites, θεωρίες συνομωσίας, αστικοί μύθοι κλπ), καθώς και οι αντιλήψεις του πολιτισμικού τους περιβάλλοντος.
· Τα ιστορικά γεγονότα θα πρέπει πάντοτε να ανάγονται και να τοποθετούνται στη μεγάλη εικόνα (ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία) και οι σχετικές αναφορές και συνδέσεις να είναι συνεχείς.
· Τα κεφάλαια τέχνης διδάσκονται βιωματικά με αξιοποίηση οπτικού υλικού. Καλό είναι να ενσωματώνεται και να αξιοποιείται το οπτικό υλικό κατά την προσέγγιση της σχετικής περιόδου και όχι μόνο αθροιστικά στο τέλος.
· To σχολικό εγχειρίδιο δεν αποτελεί ευαγγέλιο αλλά ένα βιβλίο αναφοράς το οποίο θα πρέπει να εμπλουτίζεται με υλικό από αξιόπιστες επιστημονικές πηγές για τη διδασκαλία. Η ευθύνη του εκπαιδευτικού εδώ είναι μεγάλη.
· Καλό θα είναι να υπάρχει στις τάξεις μια ιστορική χρονογραμμή (ελληνική και ευρωπαϊκή/παγκόσμια ιστορία) εμφανώς αναρτημένη, στην οποία μπορούν να αναφέρονται και άλλες ειδικότητες. Είναι γνωστό το πρόβλημα του χρονικού προσανατολισμού των παιδιών. Αποτελεί καλή ιδέα για δραστηριότητα των παιδιών η κατασκευή της.
· Η αξιολόγηση ακολουθεί το εν ισχύι προεδρικό διάταγμα. Δεν έχει αλλάξει κάτι. Σας επισυνάπτω ωστόσο προτάσεις περιγραφικής αξιολόγησης οι οποίες διευκολύνουν την αποτίμηση του προφορικού βαθμού σε σχέση με τις νέες διδακτικές προσεγγίσεις.
Άφθονο σχετικό υλικό είναι αναρτημένο στο wiki μου (vassilikisakka wikispaces) και στο blog του συναδέλφου Γ. Σερεμετάκη (http://gseremetakis.blogspot.gr/). Για έγκυρο υλικό συνιστώ επίσης τα blog της Τερέζας Γιακουμάτου (http://www.netschoolbook.gr/history.html) και Αγάθης Γεωργιάδου http://agathi.pbworks.com/ . Για την επιστημολογία της ιστορίας και πολλά άλλα, το blog του Γ. Κόκκινου (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος, http://giorgoskokkinos.blogspot.gr/) . Για σώματα ιστορικών πηγών και διδακτικές προτάσεις, την αντίστοιχη ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου (http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/istoria/trapeza_pigon.html ) , όπου και το εγχειρίδιο για τον εκπαιδευτικό. Εξαιρετικά χρήσιμα.
Ο εξορθολογισμός της ύλης, όπως διευκρινίστηκε και στις συναντήσεις μας, συνιστά μια συγκροτημένη πρόταση προς τους εκπαιδευτικούς με στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της πληθώρας της ύλης. Με δεδομένο ότι τα σημερινά σχολικά βιβλία θα παραμείνουν σε χρήση, αφού δεν υπάρχουν νέα Προγράμματα Σπουδών - προϋπόθεση για συγγραφή νέων εγχειριδίων - οι ομάδες εργασίας του Ι.Ε.Π. προτείνουν μια πιο ευέλικτη αναδιάταξη της ύλης με απομείωση κεφαλαίων/ενοτήτων.
Στην Ιστορία οι προτάσεις αφορούν κεφάλαια τα οποία θα διδαχτούν αναλυτικά και άλλα τα οποία θα διδαχτούν συνοπτικά. Οι προτεινόμενες ώρες για κάθε κεφάλαιο είναι ενδεικτικές. Αν θεωρείτε ότι χρειάζεται να αφιερωθεί περισσότερος ή λιγότερος χρόνος για κάποιο κεφάλαιο μπορείτε να δουλέψετε με ανάλογο τρόπο- άλλωστε εσείς μόνο έχετε γνώση για τη σύνθεση, το επίπεδο και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα της τάξης στην οποία διδάσκετε. Συνεπώς, μόνο εσείς μπορείτε να προσαρμόσετε αναλόγως και λεπτομερώς την ύλη στις δεδομένες πραγματικές συνθήκες και ανάγκες των μαθητών, με στόχο πάντα την ολοκλήρωση της.
Επισυνάπτονται παρουσιάσεις (power point) και υλικό για τη διδασκαλία της ιστορίας. Για να έχετε πρόσβαση στο υλικό πατήστε εδώ https://drive.google.com/drive/folders/0B1A85ZrjsK3vbmhOVlVLRTBoaDQ?usp=sharing
Εφιστώ την προσοχή σας στα εξής:
· Στόχος της διδασκαλίας της ιστορίας είναι να καλλιεργήσει ιστορική σκέψη και συνείδηση. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ιστορική κατανόηση και ιδιαίτερα σημαντική η ιστορικοποίηση των γεγονότων, δηλ. η τοποθέτηση, εξέταση και ερμηνεία τους με βάση το ιστορικό πλαίσιο και τις συνθήκες της εποχής τους και όχι με την εκ των υστέρων γνώση και τις σημερινές συνθήκες.
· Για να γίνει ελκυστικό το μάθημα πρέπει να έχει νόημα και να συνδέεται με την καθημερινότητα των παιδιών. Η ιστορία δίνει τρόπο σκέψης και ερμηνείας του κόσμου, καλλιεργεί στάσεις. Γι’ αυτό και είναι απαιτητικό (και επικίνδυνο, κατά τον Paul Valery) διδακτικό αντικείμενο. Η διδασκαλία της ιστορίας δεν εξαντλείται στην απομνημόνευση γεγονότων και ονομάτων, ούτε στις ιστορικές έννοιες πρώτου επιπέδου (τι, ποιος, πού, πότε, γιατί). Πρέπει να κάνει τους μαθητές να θέτουν διαρκώς ερωτήματα (ιστορία-πρόβλημα) και να μην αρκούνται σε έτοιμες και προκατασκευασμένες απαντήσεις. «Το παρελθόν είναι απρόβλεπτο» σημειώνει ο ιστορικός Μarc Ferro (και αποδεικνύει η ιστορική έρευνα).
· Ζητούμενο αποτελούν οι ιστορικές έννοιες δεύτερου επιπέδου στη διδασκαλία του αντικειμένου: οι έννοιες της συνέχειας, της αλλαγής και της τομής, της αιτιακής συνάφειας (αίτιο και αποτέλεσμα/συνέπειες), της ομοιότητας και της διαφοράς, η ιστορική σημασία, η τεκμηρίωση, οι ηθικές διαστάσεις και ερμηνεία. Ιστορία δε νοείται χωρίς αυτές τις έννοιες.
· Για να γίνει εφικτή αυτή η προσέγγιση θα πρέπει η διδασκαλία να διανθιστεί με διερευνητικές, ομαδοσυνεργατικές και βιωματικές μαθησιακές προσεγγίσεις. Θα πρέπει τα παιδιά να συνεργάζονται, να συζητούν, να κάνουν κάποιες εργασίες.
· Βασικός στόχος είναι επίσης να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση (empathy) και αυτό μπορεί να γίνει εφικτό με την πολυπρισματική προσέγγιση των ιστορικών θεματικών: πολλές και διαφορετικές, αντικρουόμενες απόψεις και επιστημονικά έγκυρες πηγές για το ίδιο θέμα και ιδιαίτερα για επίμαχα θέματα.
· Θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η επιρροή που ασκεί στους μαθητές η Δημόσια Ιστορία και οι καταχρήσεις της (ψευδο-ιστορικά και εθνικιστικά sites, θεωρίες συνομωσίας, αστικοί μύθοι κλπ), καθώς και οι αντιλήψεις του πολιτισμικού τους περιβάλλοντος.
· Τα ιστορικά γεγονότα θα πρέπει πάντοτε να ανάγονται και να τοποθετούνται στη μεγάλη εικόνα (ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία) και οι σχετικές αναφορές και συνδέσεις να είναι συνεχείς.
· Τα κεφάλαια τέχνης διδάσκονται βιωματικά με αξιοποίηση οπτικού υλικού. Καλό είναι να ενσωματώνεται και να αξιοποιείται το οπτικό υλικό κατά την προσέγγιση της σχετικής περιόδου και όχι μόνο αθροιστικά στο τέλος.
· To σχολικό εγχειρίδιο δεν αποτελεί ευαγγέλιο αλλά ένα βιβλίο αναφοράς το οποίο θα πρέπει να εμπλουτίζεται με υλικό από αξιόπιστες επιστημονικές πηγές για τη διδασκαλία. Η ευθύνη του εκπαιδευτικού εδώ είναι μεγάλη.
· Καλό θα είναι να υπάρχει στις τάξεις μια ιστορική χρονογραμμή (ελληνική και ευρωπαϊκή/παγκόσμια ιστορία) εμφανώς αναρτημένη, στην οποία μπορούν να αναφέρονται και άλλες ειδικότητες. Είναι γνωστό το πρόβλημα του χρονικού προσανατολισμού των παιδιών. Αποτελεί καλή ιδέα για δραστηριότητα των παιδιών η κατασκευή της.
· Η αξιολόγηση ακολουθεί το εν ισχύι προεδρικό διάταγμα. Δεν έχει αλλάξει κάτι. Σας επισυνάπτω ωστόσο προτάσεις περιγραφικής αξιολόγησης οι οποίες διευκολύνουν την αποτίμηση του προφορικού βαθμού σε σχέση με τις νέες διδακτικές προσεγγίσεις.
Άφθονο σχετικό υλικό είναι αναρτημένο στο wiki μου (vassilikisakka wikispaces) και στο blog του συναδέλφου Γ. Σερεμετάκη (http://gseremetakis.blogspot.gr/). Για έγκυρο υλικό συνιστώ επίσης τα blog της Τερέζας Γιακουμάτου (http://www.netschoolbook.gr/history.html) και Αγάθης Γεωργιάδου http://agathi.pbworks.com/ . Για την επιστημολογία της ιστορίας και πολλά άλλα, το blog του Γ. Κόκκινου (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος, http://giorgoskokkinos.blogspot.gr/) . Για σώματα ιστορικών πηγών και διδακτικές προτάσεις, την αντίστοιχη ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου (http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/istoria/trapeza_pigon.html ) , όπου και το εγχειρίδιο για τον εκπαιδευτικό. Εξαιρετικά χρήσιμα.
Είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνιση.
Η Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Μεσσηνίας
Δρ Βασιλική Σακκά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου